Tijs's Brain Dump

Elektrisch rijden; waar te beginnen?

Ik schrijf dit begin 2020. Vorig jaar verkocht Tesla 30.000 auto's in Nederland. Voornamelijk de Model 3, voornamelijk aan lease rijders met een schappelijke bijtelling. Er rijden nu zo'n 100.000 elektrische auto's rond in Nederland. Ze zijn nog niet gemeengoed maar de kans dat jij een elektrische auto (afgekort EV) in jouw straat of buurt hebt staan is aardig groot. Nu de buurman er een heeft is een EV voor veel mensen niet meer zo'n exotische gedachte. Vanaf dit jaar is de verwachting dan ook dat de particuliere koper zachtjesaan aan de elektrische auto gaat, met wat hulp van de overheid.

De aanschaf van een elektrische auto is nog wel een zoektocht. Je hebt weinig aan je kennis van eerdere bezoeken aan de dealer, de termen zijn anders, de regels zijn anders. Misschien wordt het ook wel je eerste nieuwe auto want veel aanbod aan elektrische occassions is er nog niet. En hoewel de meeste auto magazines inmiddels wel wat artikelen hebben geplaatst over de laatste EV modellen, zijn er nog bar weinig kopers gidsen beschikbaar.

Bij deze dus een overzicht van zaken waar je aan moet denken, en wat andere bronnen die ik zelf heb gebruikt bij de aanschaf van mijn Nissan Leaf. Ik zal deze post zo nu en dan aanvullen met de laatste informatie, en als je toch nog iets mist of een goede tip hebt kan je me altijd een DM sturen op Twitter.

Een elektrische auto kiezen

Als je ooit eerder een benzine auto kocht, door elektrisch rijders aangeduid als een ICE (voor Internal Combustion Engine), dan weet je wellicht al wat je belangrijk vind in een auto. Sommige van die zaken zijn niet anders bij de aanschaf van een EV; aantal zitplaatsen, het correcte formaat kofferbak, de 'merk beleving' etc. Andere zaken zijn nieuw. Laten we beginnen met het meest bediscussieerde onderdeel; hoeveel kilometer bereik moet mijn nieuwe EV hebben?

Is 250 kilometer genoeg

Als je wil achterhalen hoeveel bereik jouw EV moet hebben is het zinvol om de verschillende modi te bedenken voor jouw auto gebruik. Voor de gemiddelde Nederlander zal dat zijn; korte tripjes voor boodschappen in de buurt, weekend uitjes, woon-werk verkeer en op vakantie met de auto.

Voor de eerste drie zal een ruime 200 km bereik genoeg zijn. Je kan er vanuit gaan dat je auto opgeladen is als je wegrijdt want 'snachts hang je hem, indien nodig, aan de buurt- of thuisoplader. En de afstand voor dit type reizen zal niet vaak meer dan 100 km zijn. Dus je kan heen en terug met een volle accu zonder onderweg te hoeven stoppen of bij-laden.

Voor die paar keer per jaar dat je wat verder moet voor dat pretpark aan de andere kant van Nederland is een korte tussenstop bij een snellader (vaak te vinden langs de snelweg) genoeg om weer terug te kunnen rijden. Daarnaast hebben steeds meer populaire bestemmingen zogenaamde bestemmingsladers, meestal wat langzamer dan de snelladers, gewoon op hun parkeerplaats. Daarmee is je auto in een paar uur weer vol terwijl jij in de achtbaan zit. Als je dag erop zit rij je met een volle accu weer terug naar huis.

Woon-werk verkeer is qua afstand vaak iets meer dan de boodschappen maar minder dan je weekend tripjes. Zo'n 22 km heen en terug gemiddeld.

Dat betekent dat als je EV 250 kilometer bereik zou hebben je in totaal misschien één keer per week moet opladen. 'Snachts thuis of overdag op je werk. Je kan dan elke dag heen en terug naar kantoor, en in het weekend heb je dan nog eens ruim honderd kilometer over om op te rijden. En dat opladen is een kwestie van de stekker erin als je aankomt en er weer uit en in de kofferbak als je wegrijdt. Dus in tegenstelling tot een snellader, of een benzinepomp, sta je niet meer te wachten tot je verder kan. Die snellader is meer bedoeld voor mensen op een langere doorreis, bijvoorbeeld als je op vakantie gaat.

Ook op vakantie kan je opladen

Hoe groot de ideale accu voor jou is als je op vakantie wil met jouw elektrische auto is lastiger in te schatten. En dus ook een lastigere afweging bij aanschaf. De afstanden zijn groter, niet elk land heeft zijn laad-infrastuctuur al even goed voor elkaar. En het scheelt of je naar een strand- of ski bestemming rijdt, ieder jaar een volledige roadtrip via Kroatië, Italië en Frankrijk maakt of meestal alleen de camping in de Ardennen aandoet.

Ook hier is, wat mij betreft, 250 kilometer voor een groot deel van de rijders voldoende bereik voor een prettige reis ervaring. Maar dat is mijn persoonlijke mening, en niet gebaseerd op gemiddeld rij gedrag zoals voor het soort dagelijks gebruik hierboven. Mijn uitgangspunt voor vakanties met de auto is dat je iedere twee uur wel een half uurtje tot een uurtje rust kan nemen. Met een elektrische auto plan je die simpelweg bij een plaatselijke snellader waar je even de benen kan strekken of een kopje koffie kan nuttigen. Met de meeste EV's laad je daar in ongeveer een uur alweer zo'n 80% van de batterij op. En met de duurdere modellen zoals een Tesla, Audi e-tron of de Jaguar I-Pace ben je zelfs in een half uurtje al weer terug op 80% zelfs met hun grotere accu's dan een Nissan Leaf of e-Golf. Dus met 250 km bereik kan je zo'n twee uur rijden en dan nog voldoende rest bereik, en rust, hebben om te kunnen kiezen of je de dichtsbijzijnde lader pakt of naar een lader verderop rijdt.

Daarnaast hoeft je accu niet altijd helemaal vol als je op doorreis bent. Stel je moet naar Berlijn. Een rit van zo'n 700 kilometer vanaf mijn woonplaats. Dan plan je bijvoorbeeld een stop na zo'n 200 km (geruisloos) tuffen bij Enschede. Na een klein uurtje laden, koffie & een versnapering, en de kinderen even laten rondrennen op de lokale speelplaats gaat het verder naar bijvoorbeeld Hannover (225km) in iets meer dan twee uur. Ook daar even aan de snellader, tijd voor de lunch wellicht. Nu is het nog 291 km naar Berlijn. Je wilt niet helemaal leeg aankomen aldaar. Dus nog één korte stop ter hoogte van Brandenburg, half uurtje laden zou zat moeten zijn, en je rijdt na 85 km met een dan nog halfvolle batterij Berlijn in zodat je daar rustig de weg naar het hotel kan zoeken.

Eenmaal daar is er vrijwel zeker een langzamere 11 of 22 kW lader om de hoek of zelfs op de hotel parkeerplaats zodat je de volgende ochtend, weer op weg kunt mocht dat het plan zijn.

Vind je bovenstaande acceptabel, wat mij betreft wel maar ik weet dat sommige mensen graag uren plankgas doorrijden op vakantie. Of klinkt dat als een horror reis. In het laatste geval zou je ervoor kunnen kiezen een auto met een 64kWh batterij zoals de relatief betaalbare Hyundai Kona of zelfs nog groter zoals de Tesla Model 3 long range met 75kWh batterij en 560 km bereik aan te schaffen. Met die laatste rijdt je naar Berlijn met één korte tussenstop bij een door Tesla geplaatste Supercharger ergens in Duitsland. Dat is zeker snel, maar ook wel een duurdere keuze. Persoonlijk heb ik op vakantie niet zo'n haast 😉

Als je geld wil besparen zou ik simpelweg je rij gedrag voor die paar weken vakantie per jaar aanpassen want de kans is groot dat je de rest van het jaar dergelijk bereik helemaal niet nodig hebt. Maar hoe zwaar jij deze weegt is echt een persoonlijke afweging.

Bereik vs. oplaadsnelheid

Naast puur de grootte van de accu speelt ook de manier waarop je kan opladen een rol in dit verhaal. De meeste EV's kunnen met een redelijke snelheid opladen aan de laders die je langs de openbare weg en op veel parkeerplaatsen in Nederland vindt. Verder heb je nog de laadbox die je thuis kunt installeren als je het geluk hebt dat je een oprit of garage hebt. Deze publieke- en thuisladers gebruik je als je aan het werk bent of slaapt. Dit type laders wordt meestal aangeduid als Type 2 wat slaat op het type stekker dat in zo'n paal past. Je staat er niet naast te wachten, en als je een keer wat minder lang kan laden dan stop je hem ergens later die week gewoon weer in de stekker. Voor de meeste modellen is dit type laden niet zo spannend maar er zijn wel wat uitzonderingen die het vermelden waard zijn. Tenzij je thuis krachtstroom hebt laten installeren zijn jouw stopcontacten thuis 1-fase, de laders buiten op de parkeerplaats zijn meestal 3-fase en kunnen daardoor tot 11kW of soms zelfs 22kW leveren. Dat klinkt goed maar niet alle auto's kunnen met 11, laat staan 22 kW opladen. De meest gangbare snelheid voor dit type paal is rond de 7kW. Sommige modellen zoals de Jaguar I-Pace, de Hyundai IONIQ, Kia e-Niro en tot voor kort de Kona kunnen echter maar met 3,7kW opladen aan veel van deze openbare punten. Dat is niet snel genoeg om 'sochtends vol weg te rijden als je 'savonds met een lege accu thuis kwam. Voor hogere snelheden moet je naar de snellader, of een 1-fase lader vinden die maar liefst 32 ampere levert (de aanduiding voor hoeveel stroom er door de kabel komt), en die zijn een stuk schaarser dan de 3-fase variant.

Een leuke positieve uitzondering is de Renault Zoë welke als enige EV daadwerkelijk kan opladen met de volle 22kW bij zo'n buurtpaal. Nog geen snellader snelheden maar behoorlijk rap, en dit type palen vind je overal in europa in overvloed. Als de Zoë wat voor jou is een mooie bonus.

Check voor aanschaf dus sowieso bij de dealer of online welke snelheden jouw beoogde model haalt op welk soort paal. En of dat handig is voor jouw dagelijkse gebruik. Met een site, of app, zoals Plugshare kun je daarnaast voor jouw model zien welke palen je allemaal kan gebruiken in Nederland (en daarbuiten).

Bij snelladen worden de verschillen per model al wat interessanter. Er zijn grof gezegd drie varianten in het snelladen. Je hebt de CCS standaard die door de meeste auto fabrikanten tegenwoordig wordt aangeboden. Dan heb je CHAdeMO, wat alleen Nissan gebruikt. En uiteraard de Superchargers van Tesla. Die laatste mag je alleen gebruiken als Tesla rijder. Dus dat is een interessant voordeel van dit merk. Andersom kan de Tesla sinds de Model 3 wel gewoon opladen aan de CCS stekker die je bij de snelladers langs de snelweg vindt. Diezelfde snellaadstations hebben altijd ook wel een aantal CHAdeMO stekkers. Maar CCS heeft hier een voorsprong en is goed op weg om de europese standaard te worden.

Los van of je stekker gaat passen is de daadwerkelijke laadsnelheid die je kan halen bij zo'n snellaadstation ook van belang. In tegenstelling tot de type 2 laders in de wijk sta je nu langs de snelweg. Als je koffie op is en iedereen heeft geplast wil je dat je batterij zo ver mogelijk is opgeladen. Omdat batterijen, of ze nou in je auto of je iPhone zitten, de laatste 20% veel langzamer opladen dan de eerste 80% ga je hier niet tot 100% laden. Je komt waarschijnlijk ook niet helemaal leeg aanrijden dus worst case wil je van 10% naar 80% opladen op dit soort momenten. De tijd waarin je dit kan doen loopt op dit front uiteen van veertig minuten voor een 42kWh Nissan Leaf tot veertien minuten voor een high end Porsche Taycan met een twee keer zo grote batterij.

Ik gebruik zelf de snellaadstations vrijwel nooit buiten vakanties. Maar als je regelmatig veel kilometers moet maken dan kan dit een belangrijke afweging zijn bij jouw keuze. Afhankelijk van het merk en model dat je kiest heb je meer mogelijkheden om op te laden, en hoef je minder lang te wachten als je daar staat.

Als je zelf laadtijden wilt uitrekenen kan je mijn Kilowatt laadduur app gebruiken. Deze app houdt bijvoorbeeld ook rekening met de hierboven al genoemde afnemende snelheid van het opladen als de batterij bijna vol is.

Hoe vergelijk ik het bereik

Hierboven kwamen al een aantal termen voorbij; Kilowatt (kW) een aanduiding voor de laad snelheid, kWh voor het volume van de batterij. En simpelweg het bereik in kilometers. Bij die laatste wordt tegenwoordig standaard het bereik volgens de WLTP norm vermeld. Die is redelijk betrouwbaar maar gaat wel uit van optimale omstandigheden. Het maakt net als bij een fossiele brandstof auto uit of je bijvoorbeeld je airco vol aan hebt staan of niet, en als het erg koud is kom je minder ver met dezelfde batterij capaciteit. Maar als vergelijkings waarde tussen modellen is hij zeker handig. Voor 'normaal' gebruik waarbij je niet perse oplet hoe zuinig je alles doet kan je daar weer zo'n 10% vanaf trekken als daadwerkelijk dagelijks bereik.

Voor het bereik is dus die WLTP kilometer waarde belangrijk en die vind je in iedere brochure van iedere dealer. Wil je alle modellen naast elkaar zien dan kan dat in de zeer handige tabel op de EV Database website.

Je zou kunnen stellen dat tegenwoordig zo'n 40kWh (denk Nissan Leaf) voldoende is maar soms (vakanties) wel wat planning vergt, met 60kWh+ (denk Hyundai Kona) rij je comfortabel, en met de 75kWh van een model 3 of zelfs meer bij sommige luxe modellen moet je wel heel angstig zijn wil je nog 'range anxiety' hebben. Je ziet dan ook in de meer betaalbare modellen die dit jaar beschikbaar komen zoals de Volkswagen ID.3 en de Peugeot e-208 dat het standaard model een accu van zo'n 50kWh oftewel bijna 300km bereik mee krijgt van de fabrikant.

Bronnen, en verder lezen

Wat nog volgt zijn de bronnen voor bovenstaande en wat handige online tooltjes & websites voor de (aankomende) EV rijder.